Het is bijna december en dat betekent dat ervoor heel veel honden (en baasjes) een stressvolle periode aan gaat breken. Aftellend naar het einde van het jaar, zal er heel wat vuurwerk worden afgestoken met als piek natuurlijk 31 december. Een ware hel voor toch wel heel veel honden en andere (huis)dieren. In deze blog vertel ik hoe je vuurwerkangst bij de hond door middel van training kunt verminderen.
Door middel van training kun je vuurwerkangst bij de hond verminderen. Om dat te kunnen doen moet je inzicht krijgen in wat er bij het dier gebeurt wanneer het geconfronteerd wordt met vuurwerk. De Chain of Behaviour is daarbij een handig hulpmiddel.
Chain of Behaviour
Als hondentrainer ben ik altijd op zoek naar een manier om uit te kunnen leggen hoe gedrag bij honden werkt. Vanuit die zoektocht is de Chain of Behaviour ontstaan. CoB verklaart op een simpele manier hoe gedrag ontstaat. Zo zijn er vier ‘chains’ of kettingen van gedrag:
- CoB-1: Gedrag kan ontstaan door prikkels van binnenuit, bijvoorbeeld vanuit het gevoel honger ontstaat gedrag, namelijk naar voedsel zoeken;
- CoB-2: Ziekten/afwijkingen kunnen voor gedrag veroorzaken. Bijvoorbeeld bij hondsdolheid;
- CoB-3: Hormonen hebben invloed op gedrag. Bijvoorbeeld de behoefte tot voortplanting;
- CoB-4: Waarneming en emoties maken gedrag. Bijvoorbeeld je hoort iets en je wordt bang of je ruikt iets en wordt blij.
Bij vuurwerk hebben we te maken met CoB-4. Een korte uitleg:
Het meest gebruikte voorbeeld bij angst is wel de angst voor spinnen. Iemand neemt een spin waar, ervaart de emotie angst en van daaruit ontstaat gedrag.
Waarneming (spin) –> emotie (angst) –> gedrag (moeders roepen die de spin buiten zet) –> gevolg: een nieuwe emotie, opluchting
Laten we even de details van emoties weglaten. De eerste emotie die ontstaat kun je onderverdelen in twee verschillende, namelijk het is een prettige emotie of het is een niet prettige emotie.
Waarneming –> emotie –> gedrag –> emotie
Indien de eerste emotie niet prettig is, bijvoorbeeld angst, ontstaat er gedrag om bij een emotie uit te komen die prettiger is. Andersom: de eerste emotie is prettig (bijvoorbeeld eten, smaak creëert emotie) dan ontstaat er gedrag om zo vaak mogelijk bij die emotie te komen of te blijven.
De eerste emotie die ontstaat na waarneming is er gewoon, daar heb je als dier en mens geen enkele zeggenschap over. Je kunt niet emoties aan- of uitzetten. De sterkste emotionele behoefte is veiligheid. Bij CoB-4 heeft complex gedrag het doel het individu te laten overleven. Overleven doe je door die veiligheid te waarborgen. Heel simpel: zaken die als negatief worden ervaren wil je veranderen in zaken die positief worden ervaren.
Bijvoorbeeld:
Een dier staat in de brandende zon, de tastzin zorgt voor waarneming, de emotie maakt de ervaring niet prettig. Het dier zal zich bewust verplaatsen naar de schaduw en zich daar prettiger voelen. Dit is complexer gedrag dan wanneer iets reflexmatig is, bijvoorbeeld waarbij de tastzin direct en heftig wordt overprikkeld door een hand tegen een gloeiendhete kachel te houden. De reflex zorgt voor het samentrekken van de spieren en dat de hand wordt weggetrokken.
Het paard dat op zijn gemak naar de schuilstal loopt als het regent, vertoont geen reflexmatig maar complex gedrag; het paard dat schrikt van schrikdraad en terugdeinst reageert wel reflexmatig.
Trainen om vuurwerkangst bij de hond te verminderen
Hetgeen hierboven uitgelegd meenemende gaan we heel langzaam en stapsgewijs de hond leren dat plotselinge, intense geluiden (zoals vuurwerk) een prettige emotie gaan veroorzaken. Allereerst moeten we ver blijven van de emotie angst. Dat doe je door heel laag te beginnen. Een middel als een vuurwerk-cd opzetten kan ondersteunend werken, maar de ervaring leert dat deze geluiden niet worden ervaren als echt vuurwerk. Met als gevolg dat de vuurwerk-cd vol aan kan, maar uw hond nog steeds doodsbang is voor het vuurwerk buiten.
Beter is het te beginnen met een ballon. Blaas de ballon op tot de grootte van een tennisbal en mocht dat geluid nog te heftig zijn voor uw hond, stop de ballon dan in een sok. Met de afstand van je hond, waarop je de ballon laat knappen, kan ook worden geëxperimenteerd. Belangrijk is dat de hond in een prettige emotie kan komen ten tijde van het knappen van de ballon. Schat dus goed in op welk niveau de hond kan beginnen. Hoe dan ook: Zet laag in!
Het knappen van de ballon kan goed gedoseerd en gekoppeld worden aan een leuke, positieve emotie. Wat is dan die leuke emotie? Als trainer vind ik het fijn als mensen met hun eigen enthousiasme en vrolijkheid de hond in een prettige (is in dit geval speelse) emotie kunnen brengen. Een andere manier is werken met beloning in de vorm van voedsel. Dit betekent dat de hond direct op het knappen van de ballon iets krijgt.
Wanneer na aantal dagen en verschillende trainingssessies de hond geen enkele negatieve reactie meer vertoont op het knappen van de ballon. Blaas je de ballon wat verder op. Hierdoor wordt het geluid van het knappen intenser en harder. Ook hier geldt weer; maak kleine stapjes en/of vergroot eventueel de afstand tussen ballon en hond. Pas als je de ballon naast de hond kunt laten knappen of de hond bijt hem zelf op een speelse manier stuk zonder negatieve reactie, ga je weer een niveau verder.
Zo kun je uitbouwen naar trektouwtjes en daarna naar bijvoorbeeld een alarmpistool (voordeel is dat je hiermee zuiver kunt timen, hetgeen met echt vuurwerk lastiger is). Begin telkens met een flinke afstand tussen de hond en het trainingsmiddel en verklein de afstand stapsgewijs en rustig.
Stimuleer de hond met beloning in de vorm van veel enthousiasme of/en iets wat het dier heel lekker vindt.
Risico
Deze manier van trainen om vuurwerkangst bij de hond aan te pakken, is in de praktijk zeer succesvol omdat er gewerkt wordt met echte knallen in plaats van nabootsing via bijvoorbeeld een vuurwerk-cd. Er is echter wel een risico. Baasjes hebben de neiging te snel te willen gaan, te weinig geduld te hebben of weten niet de stresssignalen van hun dier te herkennen en die op waarde te schatten.
Kom je er niet uit, twijfel je of wil je liever onder begeleiding van mij trainen aan het reduceren van vuurwerkangst, neem dan vooral contact op via onderstaand formulier.
